Bebek Hakları Bildirgesi

I. Bebek Haklarının Temel İlkeleri (Doğumdan üç yaşına kadar)

1. Fiziksel ve zihinsel gelişimini tamamlamamış olması ve mutlak bağımlılığı sebebiyle bebeğin, uygun yasal koruma dahil olmak üzere özel korumaya ve bakıma ihtiyacı vardır.
2. Bebeğin ihtiyaçlarına duyarlı ve bunlara yanıt veren bakım ilişkileri insan gelişiminde kritik öneme sahiptir ve dolayısıyla temel bebek haklarından birini oluşturur. Bu sebeple, bebek en önemli birincil bakıcı ilişkilerinin tanınması ve anlaşılması, bilhassa ebeveyn ayrılığı ve ebeveyn kaybı durumlarında sevgi bağının devamlılığına önem verilmesi ve bunun korunması hakkına sahiptir. Bu, bebeklere özel kendini ifade etme biçimlerine dikkat edilmesi ve annelerin, babaların, bakım sağlayan kişilerin ve uzmanların kendi ilişki temelli bağlılık davranışlarını tanımaları konusunda eğitilmesi anlamına gelir.
3. Bebek, doğum anından itibaren ailesinin vazgeçilmez bir üyesi olarak görülmeli, vatandaş olarak kayıt altına alınmalı ve kimlik hakkına sahip olmalıdır. Ayrıca, bebeğin bir insan olarak statüsü cinsiyete veya engellilik gibi bireysel özelliklere bakılmaksızın yaşama verilen eşit değeri kapsamalıdır.
4. Normal gelişimin desteklenmesi için bebeğin sevgi, fiziksel ve duygusal güven, yeterli beslenme ve uykuyu kapsayan bir bakımı alma hakkı vardır.
5. Bebeğin ihmalden ve bebek ticareti dahil olmak üzere fiziksel, cinsel ve duygusal istismardan korunma hakkı vardır.
6. Bebeğin, doğrudan ya da dolaylı olarak travmatik olaylara maruz kaldığı her durumda profesyonel yardıma erişim hakkı vardır.
7. Yaşamı kısıtlayıcı sorunları olan bebeklerin, toplumda daha büyük yaştaki çocuklar için geçerli olan standartlarla aynı standartlarda palyatif hizmetlere erişim ihtiyacı vardır.

II. Bu İlkeler Işığında Bilgilendirilecek Toplumsal Politika ve Sağlık Politikası Alanları:

1. Ebeveynlerin bebeklerin hayatlarının kritik olan ilk yıllarında ideal bakımı sağlayabilmesi için yeterli ebeveyn iznini destekleyen politikalar.
2. Gelişimin ilk yıllarında bakım sağlayan kişilerin değişmesini en aza indiren politikalar.
3. Ebeveynlere, bebeklerinin ve küçük çocuklarının gelişimsel ihtiyaçlarına ilişkin bilgi desteği sağlanmasını teşvik eden politikalar.
4. Bebeğin ideal gelişim ve sağlığının gözetilmesi bakımından önemli bir bileşen olarak annelere, babalara ve bakım sağlayan kişilere duygusal destek sağlamanın önemini tanıyan politikalar.
5. Kültürel olarak duyarlı ve erken gelişim ve duygusal sağlık konusunda bilgili eğitimli uzmanlarca gelişim sırasında karşılaşılan risklerin değerlendirmesine ve azaltılmasına erişimi destekleyen politikalar.
6. Yaşamı kısıtlayıcı sorunları olan bebeklerin palyatif hizmetlere erişim ihtiyacı vardır.
7. Annelere, babalara ve bakım sağlayan kişilere ailelerinin ve topluluklarının desteğiyle bebeklerini tanımaları ve onların bakımını ve konforunu sağlama becerisini kazanmaları için yeterli şartların, örneğin yeterli zamanın sağlanması. Ebeveyn izni hakkı ve bu iznin süresi, toplum tarafından kendi bağlamsal gerçekliğine uygun olacak şekilde belirlenmelidir.
8. Yeterli düzeyde sağlıklı ilişki deneyimlerini destekleyen ve dolayısıyla bilişsel ve toplumsal-duygusal gelişimi güçlendiren ilgili erken eğitim programlarına ve psikolojik programlara erişimin sağlanması.
9. Anneler, babalar ve bakım sağlayan kişilerin bebeklerin mağduriyetini hafifleten ve çocuğun ideal gelişimini güvence altına alan etkili ruh sağlığı tedavilerine hızlı erişimini mümkün kılan politikalar.
10. Bebeklere ilişkin kurumlarda çalışan bakım sağlayan kişilerin, koruyucu aile sistemi uzmanlarının ve koruyucu ailelerin eğitilmesi ve denetlenmesi ve ayrıca koruma altındaki bebeklerin duygusal ve gelişimsel durumlarının değerlendirilmesi ve iyileştirilmesi için kaynak sağlayan politikalar.

Ek A

Dünya Bebek Ruh Sağlığı Birliği (WAIMH), BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin aşağıdaki 10 ilkesini (BM Genel Kurulu tarafından 1989’da kabul edilen ve toplam 54 Madde ile birlikte Eylül 1990’da yürürlüğe sokulduğu haliyle) desteklemektedir:

1. Çocuk, işbu Sözleşme’de öngörülen bütün haklara sahiptir. Her çocuk, herhangi bir istisna olmaksızın gerek kendisinin gerek ailesinin ırkı, rengi, cinsiyeti, dili, dini, siyasi ya da diğer bir görüşü, ulusal ya da toplumsal kökeni, mülkiyeti, doğuştan gelen ya da diğer bir statüsü esas alınarak fark gözetilmeksizin veya ayrımcılık yapılmaksızın bu haklara sahiptir.
2. Çocuğa özel koruma sağlanır ve fiziksel, zihinsel, ahlaki, manevi ve toplumsal gelişimini sağlıklı ve normal bir şekilde özgürlüğünü ve haysiyetini koruyan şartlar altında geliştirmesine olanak sağlamak için yasa yoluyla ya da diğer şekillerde fırsat ve imkân verilir. Bu amaçla, kanunların kabulünde çocuğun üstün yararı en önemli husus olacaktır.
3. Doğumundan itibaren çocuğun bir isim ve uyruk edinme hakkı vardır.
4. Çocuk sosyal sigorta kazanımlarından faydalanır. Sağlıklı bir şekilde büyüme ve gelişme hakkı vardır; bu amaçla hem çocuğa hem anneye yeterli doğum öncesi ve doğum sonrası bakımı da içeren özel bakım ve koruma sağlanır. Çocuğun yeterli beslenme, barınma, eğlenme ve tıbbi hizmet alma hakkı bulunur.
5. Fiziksel, zihinsel veya sosyal olarak engelli çocuğa özel durumunun gerektirdiği uygun muamele, eğitim ve bakım sağlanmalıdır.
6. Kişiliğinin tam ve uyumlu gelişimi için çocuğun sevgi ve anlayışa ihtiyacı vardır. Mümkün olan her durumda ebeveynlerinin bakımı ve sorumluluğu altında ve yine her durumda maddi ve manevi güvenliğin sağlandığı sevgi dolu bir ortamda büyür; hassas yaşlardaki çocuk istisnai durumlar dışında annesinden ayrılmaz. Toplumun ve kamu makamlarının ailesi olmayan ve yeterli geçim kaynaklarına ulaşamayan çocuklara özel bakım verme sorumluluğu vardır. Büyük ailelerin çocuklarının geçimi için devlet ödeneğinin ve başka yardımların sağlanması istenen bir durumdur.
7. Çocuğun eğitim alma hakkı vardır; bu eğitim en azından ilköğretim seviyelerinde ücretsiz ve zorunlu olmalıdır. Çocuk, genel kültürünü geliştirecek ve fırsat eşitliği temelinde kabiliyetlerini, bireysel muhakeme becerisini ve ahlaki ve toplumsal sorumluluk duygusunu geliştirmesine ve toplumun yararlı bir üyesi olmasına olanak sağlayacak bir eğitim almalıdır. Eğitiminden ve rehberliğinden sorumlu kişileri yönlendiren ilke çocuğun üstün yararı olmalıdır; bu sorumluluk öncelikle çocuğun ebeveynlerine aittir. Çocuğa oynaması ve eğlenmesi için tüm fırsatlar sağlanmalı, bunların hedefleri de eğitimin hedefleriyle aynı olmalıdır; toplum ve kamu makamları çocuğun bu haktan yararlanmasını desteklemek için çaba göstermelidir.
8. Çocuk her şartta ilk sırada korunacak ve yardım alacaklar arasında olmalıdır.
9. Çocuk her türlü ihmal, zulüm ve istismardan korunmalıdır. Hiçbir şekilde insan ticaretine maruz kalmamalıdır. Çocuk uygun bir asgari yaşa gelmeden önce istihdam edilmez; hiçbir şekilde sağlığına veya eğitimine zarar verecek ya da fiziksel, zihinsel veya ahlaki gelişimine mâni olacak bir mesleği yapmasına ya da bu yönde istihdam edilmesine yol açılamaz veya izin verilemez.
10. Çocuk ırk ve din temelli ayrımcılık ve herhangi bir başka ayrımcılık türünü destekleyebilecek uygulamalardan korunur. Anlayış, hoşgörü, halklar arası dostluk, barış ve evrensel kardeşlik maneviyatıyla ve enerji ve yeteneklerinin diğer insanların hizmetine adanması konusunda tam bir bilinçle yetiştirilmelidir.

Ek olarak, WAIMH, 2005 yılında BM Çocuk Hakları Komitesi tarafından yayınlanan ve bütün küçük çocukların, diğer bir deyişle doğumdan başlayıp bebekliğin tamamı boyunca, okul öncesi yıllar ve okullaşmaya geçiş yılları olmak üzere tüm çocukları kapsam içine alma gerekliliğininin vurgulandığı “Genel Yorum No. 7” altında bahsedilen hususları desteklemektedir. Bu genel yorum aracılığıyla Komite, küçük çocukların Kongre’de kutsal kabul edilen bütün haklara sahip olduğunu ve erken çocukluk döneminin bu hakların hayata geçirilmesinde ailelerin ve devlet taraflarının önemli bir rol oynadığı kritik bir dönem olduğunu açıkça belirtmiştir. Ebeveynlere yardım sağlanması da küçük çocuğun bir hakkı olarak belirtilmiştir. Özel koruma gerektiren küçük çocuklara ayrı bir bölüm ayrılmıştır.

Ek B

WAIMH ayrıca Bebek Hakları Bildirgesi’ne temel oluşturmak üzere aşağıdakileri içeren Birleşmiş Milletler Milenyum Kalkınma Hedeflerini de desteklemektedir:

1. Aşırı yoksulluk ve açlığın ortadan kaldırılması.
2. Dünya çapında ilköğretimin gerçekleştirilmesi.
3. Cinsiyet eşitliğinin sağlanması ve kadınların konumunun güçlendirilmesi.
4. Çocuk ölümlerinin azaltılması.
5. Anne sağlığının iyileştirilmesi.
6. HIV/AIDS, sıtma ve diğer hastalıklarla mücadele edilmesi.
7. Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması.
8. Kalkınma için küresel işbirliğinin geliştirilmesi.